60 YILLIK SERAMİK SERÜVENİ

Bu hafta sizlere Seramik Sanatının ustalarından birini, Antalya’da aramızda yaşayan Tacim Alpaslan’ı tanıtmak ve onun seramikle tanışmasını, 60 yıllık seramik serüvenini size anlatmak istiyorum.

 Seramik sanatının ve sanat olduğu bilinmeden seramiğin ülkemizde gelişmesiyle başlayalım bu serüveni anlatmaya.

 HİKAYEMİZİN BAŞLANGICI 1950Lİ YILLARA DAYANIYOR

1950’li yılların sonu, bu topraklarda binlerce yıllık gelenek olan seramiğe teşvik verildiği yıllar... Nejat Eczacıbaşı, İbrahim Bodur aynı yıllarda fabrikalarını kuruyorlar.

Seramik Sanatçısı Tacim Alpaslan da 1952 yılında Malatya’da dünyaya geliyor.

Aynı yıllarda, Cumhuriyet döneminin en önemli mimarları arasında gösterilen Rebii Gorbon, binaların dış yüzeylerini kaplayan karolara büyük tutku beslediği için hobi olarak evinin bahçesinde seramik çalışmalarına başlıyor.

Ancak Rebii Gorbon İstanbul’da tasarımını üstlendiği pek çok binanın yer ve duvar karolarını üretmekle birlikle sektörde el işçiliğinin ön planda olduğu, görsel sanata daha yakın bir yöne de kayıyor. 1957 yılında Levent Gültepe’de Gorbon Seramik Fabrikası’nı kuruyor.

 GORBON MARKASININALTIN YILLARI

Rebii Gorbon’un oğulları Aziz ve Fatih’in de işin başında olduğu 70’li, 80’li ve 90’li yıllar markanın altın çağı. Gorbon Işıl markası dillerde dolaşıyor. Panolardan, aksesuarlara, mutfak eşyalarına kadar Gorbon markası yüksek kaliteyi ve sahip olanın zenginliğini, zevkliliğini ortaya koyan bir marka oluyor. Yurt içinde ve dışında ek çok projede kullanılıyor Gorbon seramikleri.

Örneğin, 1993 yılında ölen ünlü Rus bale sanatçısı Nureyev’in, İtalya’da Amalfi açıklarındaki özel adası Li Galli’nin salonu dahil her odası Gorbon seramikleriyle kaplı.

Yine aynı dönemde Türkmenistan, Pakistan, Suudi Arabistan, Umman’daki projelerde de kullanılıyor Gorbon ürünleri.

Fabrika sayısı üçe ulaşırken, Gorbon ailesi Şişli’de Erenköy’de, Mecidiyeköy, Akmerkez ve Nişantaşı’nda seramik dekoratif ve ev eşyalarının satıldığı şık dükkanları peş peşe açıyor. O yıllarda böyle hediyelik dükkanlar oldukça ses getiriyor ve markanın daha büyük kitlelere ulaşmasını sağlıyor.

Sinemalarda Gorbon reklamları dönüyor. Şimdilerde pek çok kişi bu seramik markasını hatırlamayabilir nedeni 2001 krizi ve aile içindeki anlaşmazlıklar nedeniyle hem üretici ve ithalatçı hem perakendeci olan Gorbon’un iflas edişi.

 Bizim hikayemizle Gorbon Işıl’ın çakıştığı zamanlar işte bu yıllar, yani 1970 sonrası, Gorbon markasının değer kazandığı yıllar. Çünkü bu markaya değer katanlardan biri de Tacim Alpaslan. Nasıl mı?

 TACİM’İN ÇAMUR SEVDASI

 Tacim Alpaslan’ın kendi anlatımıyla aktarayım size çamur sevdasını ve seramiğe başlamasını…

‘’Malatya’nın bir köyünde çiftçi bir ailenin çocuğu olarak 1952 yılında dünyaya geldim... Köydeyken çamur çoktu, güzel bir çamurdu, kırmızı çamurdu... Çamura tutkum o yıllardan. Çamurla oynardım, oyuncaklarımı yapardım. Araba tekerlek vb. yapardım Galiba oradan çıktı seramiğe olan tutkum da.

Çamura hep bir tutkum vardı. İlkokuldan sonra İstanbul’a gittim.  Hemen işe başladım. 2 yıl matbaacılık yaptım. 15 yaşımdaydım. Ustaya maaşımı artır dedim artırmadı, ben de bırakıyorum dedim. Bıraktım işi. Matbaa sahibi de bizim köylüydü sonra ustaya kızmış, neden gönderdin Onu diye…

Benim dayım Gorbon Işıl’da ustabaşıydı. Dayıma kışın ben köye gitmeyim de fabrikada bir işe gireyim, kışı atlatayım, yaza giderim yardıma dedim.

Gorbon Işıl’a girdim ilkin beni çanak çömlek boyamaya verdiler. 1967- 68 yılları. Sonra dayım sanat bölümünün başkanı ile yemek yerken konuşmuş, benim yeğen geldi demiş.  Sanat bölümüne alalım onu demiş müdür, dayım anlamaz o işlerden diye itiraz etmiş ama beni aldılar oraya. Bir gittim sanat bölümüne, nasıl ifade edeyim, hani güzel bir şey ararsın ya, kendine uygun bir iş ararsın ya, onu orada buldum…

Nasıl seviniyorum, nasıl hevesle iş yapıyorum. Orada başkaları da var, onların hiç umurunda değil. İzliyorum neler yapıldığını, çamur şekillendiriyorum, fırın yerleştiriyorum. Orada seramiğe başladık ve bayaa başarılı oldum orada.

Gorbon Işıl sanat bölümünde iki yıl çalıştım, 1970 de askere gittim. Dönünce tekrar işe aldılar 20 sene onlarla beraber oldum.’’

Tacim Alpaslan bu arada hem seramiğin inceliklerini fabrikada öğreniyor hem de ülkemizin İlk Çağdaş Seramik Sanatçısı Füreyya ile çalışma fırsatı buluyor.

 Burada Tacim Alparslan’ın seramik serüvenine katkıda bulunan, ufkunu açan Füreyya Koral’ı size biraz tanıtayım.

FÜREYYA KORAL

Osmanlı’nın işgal yıllarında doğan, Cumhuriyet’in ilk yıllarında yetişen ve kötü bir tesadüf sonucu (hastalık) başladığı seramik sanatına Türkiye’nin adını dünyaya duyurarak devam eden Füreya Koral’ın tıpkı eserleri gibi hayatı, ailesi ve sanat kariyeri de baştan başa renkli ve ilgi çekici.

1910 yılında Büyükada’daki Şakir Paşa Konağı’nda doğan Koral’ın ailesinde, yazar Cevat Şakir Kabaağaçlı, gravür sanatçısı Aliye Berger ve ressam Fahrelnissa Zeyd gibi usta sanatçılar bulunuyordu. Osmanlı’nın işgal edildiği o zorlu yıllarda doğmuş olmasına rağmen Fransızca, keman, felsefe gibi eğitimlerle kendini geliştirdi; seramik sanatıyla ilgilenmek ise henüz aklında bile yoktu. Ancak hayat herkese yaptığı gibi Füreya Koral’ın da önünde beklenmedik bir yol açtı. Otuz yedi yaşındayken verem hastalığına yakalanan Koral’ın seramikle ilgilenmeye başlaması da başına gelen bu kötü olay sayesinde oldu. İki sene yattığı sanatoryumda ailesi bir gün ona vakit geçirmesi için plastik hamurlar getirdi. Koral böylece hayatında onu mutlu eden uğraşıyı bulmuş oldu. Daha sonra öğrendiği tekniklerle kendini geliştirip, hastalığını atlattıktan sonra Paris’e taşındı, kiraladığı atölyesinde çalışmalar yapmaya başladı ve böylece Türkiye’nin ilk çağdaş seramik sanatçısı oldu.

Füreya Koral, sanat hayatı boyunca Güney Amerika’nın Aztek ve Maya kültürlerinden, Antik Mısır’a, Mevlevilik’ten İran ve Anadolu geleneklerine kadar, birçok farklı tarzı inceledi ve bunları eserlerinde eşsiz bir şekilde sentezledi. Aynı zamanda Türkiye’deki ilk seramik atölyesini kurarak birçok seramik sanatçısının da yetişmesine önayak oldu.

 Şimdi Tacim Alparslan’ın hikayesini kendi ağzından anlatmaya devam edelim.

 SERAMİK KANIMA İŞLEDİ

‘’Orada seramik kanıma işledi, hem de nasıl? Gizli atölye açtım kendime, onlardan habersiz. Onlarla çalışmaya devam ediyorum ama kendime de çalışmaya başladım. Onlar fuarlara katılıyor, ben de katılıyorum. İlk sene ses çıkartmadılar, ikinci sene çok ciddi çalışıp katıldım fuara. Ben gündüz fabrikadayım, akşama kadar biraderler ve eşim fuarda duruyordu. Akşam bir gittim, benim patronlar bizim oradaki seramiklere bakıyorlar. Fuarda gelip tebrik etti patron, eline sağlık çok güzel olmuş dedi. Var bunda bir şey dedim. Sabah fabrikada personel müdürü bir gelir misin diye çağırdı. Ben anladım bir şeyler var da. Müdür’’ Yaa bu senin fuardaki standın…. Fuarın en iyisi senin işlerinmiş.’’ Dedi. Ne istiyorsa verelim kalsın, gitmesin demişler.

GORBON’DAN AYRILIŞ

 Yine de ben şansımı denemek istedim. Neden biliyor musun? Ben çok pano yaptım, duvar panoları. Altına GORBON yazıyorum, onun altına küçük TACİ yazıyorum, ama gelen beni hiç görmüyor. Aaa Gorbon yapmış çok güzel diyor. Ama bir gün ben ismimi yazacağım dedim. Sonra oradan ayrıldım, Sefaköy’deki atölyemi açmıştım zaten. Orada başladık iyi çalıştık. Seramik hikayemin başlangıcı işte böyle. Çok iyi, güzel işler yaptık.

 SIRLARI KENDİSİ YAPIYOR

Renkler muhteşem oldu. Uğraştım çok kendime göre renkler buldum, sırları kendim yapıyorum, zaman zaman hazır alıyorum ama benim katkım çok oluyor, olduğu gibi kullanmıyorum. Değirmende çeviriyorum. Benim kendi ana renklerim var mesela kırmızıyı başka yerde bulamazlar, değirmende 6-7 saat karıştırıyorum, karışımlar sonrası tamam dediğim, bulduğum renkleri kullanıyorum.

TACİ RENKLERİ DİYE BİR RENK SIKALASI VAR

 Taci renkleri böyle oluştu. Nerede olsa tanırlar bunlar Taci renkleri diye, Gorbon’da çalışırken de mavi rengi bulmuştum, Taci mavisi diye adlandırmışlardı.

 ANTALYA’YA GELİŞ

 33 sene İstanbul’da kaldıktan sonra, benim atölyem bir binanın alt katındaydı. Biri yıkıp yapacaktı, bizden 1,5 sene mühlet istediler, ben de olur deyip, atölyeyi geçici olarak Antalya’ya getirdim. Daha önce buraya çok iş yaptım, çok gelip gittim. Alanya’da çok çevrem var.

 Benim bir arsam vardı İstanbul’da, müteahite veririm döneriz diye düşünüyordum. Bizim arsayı yeşil alan yaptılar önce, sonra yola gitti arazi ben de dava açtım. Mahkemeyi kazanınca o parayı alma alırsan imarını iptal ederiz diye tehdit ettiler. Sonra yandaki arazi sahibine sattım o parayla gelip buradan 3-4daire aldım. Birini atölye yaptım. Bundan 28 sene önce Üç Kapıların karşısındaki atölyemi kurdum. O zamandan beri de Antalya’dayım. Sonra evi getirdim. Çok sevdim Antalya’yı doğası, denizi, insanları beni cezbediyor.

Bir de öğrenciler geliyor, seramik sanatını öğrenmek isteyenler geliyor, öğretiyorum, yardımcı oluyorum.

 60 YILLIK BİR SERAMİK SANATÇISI, FÜREYYA KORAL İLE ÇALIŞTI AMA SÖYLEMİYOR, ÖVÜNMÜYOR

Ben pek anlatmam, benim anlatmama gerek yok atölyeye gelenler görüyor, dışarıda, otellerde pek çok işim var herkes görüyor, işler anlatıyor zaten, benim bir şey söylememe gerek yok. O kadar çok iş yaptım anlatamam. Gorbon’da da yaptığım seramiğin haddi hesabı yok, kendi atölyemde de.

SERAMİK BENİM İÇİN MUTLULUK DEMEK.

 Mutluluk…Zaten bir işi sevmeden yapmak zor. Sevdiğin zamanda kendini gösteriyor. Sanatta verdiği mutlulukla eşdeğer oluyor. Ben her zaman öğrencilerime de söylüyorum, sevmeden olmuyor, seversen ancak iş ortaya çıkıyor.

TACİ’NİN SU ALTI HİKAYESİ

Tacim Alparslan 21 kasımda Antalya Sanatçılar derneğinde açtığı kişisel sergisinde, üçboyutlu denizi ve sualtı yaşamını soyutlayarak aktardığı seramik panoları terli ve yabancı pek çok sanatseverden övgüler aldı, ilgi gördü.

 Şimdiler de neler yaptığını sorduğumda; ‘’Şu an bir yeni yıl kermesi var Antalya Sanatçılar Derneğinde orada biraz hediyelik iş koydum. Kasım ayında kişisel sergi açtım yine ANSAN’da çok kalabalık bir açılış oldu, hergün ilgi çok fazlaydı. Gezenler arasında yabancılar da çoktu hayran kaldılar.

Evlere, doktor muayenehanelerine, mutfaklara da panolar, tezgâh alınlıkları yapıyorum, evin iş yerinin çehresi birden değişiyor. Oteller çok talep ediyor, Ancak Antalya’da dış cephelere çok özen gösterilmiyor, binalar seramiklerle öne çıkarılsa, şehrin havası da algısı da değişecek. Yıllardır yaptığım işler parklarda, Valilik hizmet binasında, belediyelerde, otellerde, kamu kuruluşlarında, otellerde, apartmanların dış cephelerinde beni ve sanatımı yaşatıyor, Antalya’nın pek çok yerinde benden sonrada yaşamaya devam edecek işler yaptım. Bu sanatı herkese öğretmek istiyorum, yaparken benim kadar mutluluk hissetmeleri için. Sanat her yerde herkese lazım.’’ Diye bitiriyor hikayesini.

 Antalya büyük bir sanatçıya, kente değer katan bir ustaya sahip.Tacim Alparslan Üçkapılar’daki atölyesi hem öğrencileri hem de ziyaretçileri tarafından dolup taşıyor. Umarız daha uzun yıllar boyunca sanatını pek çok kişiye öğretme fırsatı bulur, Antalya sanatı ve sanatçısıyla anılmaya başlar.